Zwięczyca – obecnie osiedle należące do Rzeszowa – dawniej wieś lokowana na prawie niemieckim, położna na lewym brzegu rzeki Wisłok, który stanowił jej południową granicę. Zachodnią granicę z Boguchwałą (dawniej Pietraszówką) stanowiła rzeka Lubcza (Zagłębianka). Od północnego zachodu Zwięczyca graniczy z Racławówką, Kielanówką i Przybyszówką. Od północnego wschodu ze Starowiną i Rzeszowem ( a dawniej z Rudkami i Wygnańcem, które zostały włączone do Rzeszowa). Zasadniczy trzon dawnej Zwięczycy lokował się wzdłuż potoku Paryja , który wypływa w tzw. Dołach Racławowskich, a wpada do rzeki Wisłok na terenie Zwięczycy. Równolegle do potoku biegła wiejska droga.

Jak wynika z nielicznych wykopalisk i znalezisk archeologicznych w rejonie dzisiejszego Rezerwatu Przyrody Lisia Góra obszar ten był zamieszkały przez ludzi już w epoce brązu i okresie halsztackim1. W roku 1948 podczas budowy drogi w Zwięczycy znaleziono brązową monetę z wizerunkiem Maksymiliana Herkulusa, co może świadczyć o handlowych wpływach imperium Rzymskiego na te tereny w pierwszych wiekach naszej ery. 2

Od X do XIV wieku tereny Zwięczycy wchodziły w skład pasa ziemi, o który toczono spór miedzy Polska a Rusią. W 1340 roku Kazimierz Wielki przyłączył tereny Zwięczycy do Państwa Polskiego przez co znalazły się one w powiecie przeworskim i ziemi przemyskiej, która wchodziła w skład województwa ruskiego3.W XIV i XV wieku w Zwięczycy, nad rzeką Lubczą (dawniej Zagłębianką) zbiegały się granice trzech ziem: przemyskiej, sanockiej i sandomierskiej.

Początek Rzymskokatolickiej Parafii Zwięczyca sięga XV wieku. W 1498 r. bp Mikołaj Krajewski wyłączył Zwięczycę z parafii Zabierzów i utworzył samodzielną parafie, w której wybudowano drewniany kościół z wysoką wieżą. Parafia ta istniała przez 126 lat. W połowie czerwca 1624 r. kościół parafialny w Zwięczycy spalili Tatarzy. Od tamtego czasu przez 350 lat Zwięczyca nie posiadała własnego kościoła.

W 1667 roku właścicielem m.in. Zwięczycy został Hieronim Augustyn Lubomirski hetman wielki koronny, szczególnie chwiejny w swej przynależności do poszczególnych stron wojujących w tzw. wojnie północnej. W początkowym okresie wojny był on stronnikiem Augusta II Sasa, zaś w marcu 1703 roku przeszedł na stronę Szwedów. W konsekwencji na Zwięczycę nakładane były kontrybucje, konfiskaty, wieś była rabowana zarówno przez wojska szwedzkie jak i polskie spod znaku Augusta II Sasa jak i Stanisława Leszczyńskiego.

W 1706 roku spadkobiercami Hieronima Lubomirskiego zostali trzej synowie Jerzy Ignacy, Aleksander i Jan Kazimierz Lubomirscy – zwolennicy Sasów. Zaledwie trzy lata później w maju 1709 roku Rzeszów i okoliczne wsie zajęli Szwedzi i tym samym Zwięczyca dostała się znów pod okupację.W 1726 roku dochodzi miedzy braćmi do podziału majątku. Jerzy Ignacy Lubomirski chorąży wielki koronny otrzymał Rzeszów oraz 20 wsi z folwarkami w tym także Zwięczycę. 

W latach 1733-1735 Zwięczyca podobnie jak okoliczne miejscowości była wielokrotnie niszczona i łupiona przez wojska konfederatów dzikowskich (zwolenników Sasa jak i Leszczyńskiego).Po ustaniu zawieruchy wojennej w 1737 roku Jerzy Ignacy Lubomirski, żeni się ponownie z 14 – letnią Joanną z domu von Stein Jettinger z Saksonii. Specjalnie dla młodej żony buduje wspaniały pałac w pięknym parku z licznymi altanami położony w południowej Zwięczycy na terenie tzw. Atamanówki.

W 1790 roku, jak podają źródła historyczne, w Zwięczycy w 71 domach zamieszkiwało 601 mieszkańców.
Pod koniec XVIII wieku Zwięczyca przechodzi z rąk Lublomirskich w posiadanie rodziny Skrzyńskich. Za czasów właściciela Kajetana Skrzyńskiego w 1848 roku wiś zamieszkuje 525 osób.

Na mocy donacji Kajetana Skrzyńskiego z dnia 16 marca 1867 roku oraz uchwały c.k. Sądu Obwodowego w Rzeszowie z dnia 21 sierpnia 1868 roku właścicielami Zwięczycy zostają w połowie Włodzimierz Ścibor Rylski a w połowie Jadwiga Rylska. W 1882 Włodzimierz Rylski obejmuje całość dóbr zwięczyckich wykupując od Jadwigi Rylskiej druga połowę posiadłości. Właśnie za tego właściciela w 1889 z dniem 22 kwietnia 1889 roku wygasło prawo propinacyjne zwierzchności dworskiej nad Zwięczycą.

W 1893 roku Zwięczyca przechodzi na własność Romana Potockiego, największego obszarnika w ówczesnej Galicji, którego dobra obejmowały 50 tyś ha. W 1915 spadkobiercą m.in. Zwięczycy zostaje najstarszy syn Romana Potockiego Alfred, który w roku 1919 rozpoczął wyprzedaż dóbr ziemskich w Zwięczycy. W 1922 Wojciech Ataman z Trzebowniska zakupił pałac, zabudowania gospodarcze, oraz park. Teren do dzisiaj nazywany potocznie Atamanówka.

1 M. Chilczuk, Województwo rzeszowskie, zarys geologiczno ekonomiczny. Warszawa 1963 r. str. 13

2 K. Moskwa, Pradzieje powiatu rzeszowskiego, Lublin 1964 r. str.7,58,113,114,116.

3 J. Pęckowski, Dzieje miasta Rzeszowa do końca XVIII wieku Rzeszów 1913 r, str. 3

Kamienie milowe w rozwoju Zwięczycy:

  • 1892 rok – Budowa pierwszej szkoły,

  • 1895 rok – Budowa linii kolejowej Rzeszów – Jasło

  • 1952 rok – Budowa przystanku kolejowego,

  • 1952 rok – Elektryfikacja wsi,

  • 1953 rok – Budowa stacji uzdatniania wody

  • 1989 rok – Budowa kościoła,